Motywacja jest jednym z kluczowych pojęć, które interesowały teoretyków i praktyków zarządzania od samego początku. F.W. Taylor jest przypisywany tradycyjnego modelu motywowania i naukowej organizacji pracy. Dlatego zarządzanie poprzez motywację polega na nieustannym poszukiwaniu odpowiedzi na fundamentalne pytanie, które nurtuje każdego kierownika: jak sprawić, aby pracownicy byli chętni i efektywni w swojej pracy.
Według K. Perechudy, motywowanie do pracy polega na stosowaniu różnorodnych narzędzi i instrumentów oddziaływania na ludzi. Każda organizacja tworzy własny system motywacyjny, który ma na celu zwiększenie aktywności zawodowej pracowników. Motywowanie do pracy sprowadza się przede wszystkim do[1]:
- tworzenia określonych zachęt, zarówno materialnych (premie, wynagrodzenie, nagrody) jak i niematerialnych (uznanie, pochwała, wdzięczność);
- tworzenia sytuacji przymusowych poprzez stosowanie nakazów, gróźb i kar.
Obecnie uważa się, że środki motywacji są bardziej skuteczne niż środki przymusu. Dlatego coraz większą wagę przywiązuje się do poszukiwania sposobów, aby pobudzić pracowników do pracy w taki sposób, aby działali ochoczo i z własnej woli realizowali powierzone im zadania.
Motywowanie do pracy wynika z różnych bodźców i potrzeb odczuwanych przez ludzi. Hierarchię potrzeb opracował A. Maslow, który twierdzi, że ludzie są motywowani przez hierarchiczny system pięciu podstawowych potrzeb: fizjologiczne, bezpieczeństwa, społeczne, szacunku i samorealizacji. Z tej hierarchii wynika, że rodzaj bodźców, które należy stosować do motywowania pracowników, zależy od tego, jakie potrzeby są u nich najważniejsze.[2]
Trudno jest wymienić wszystkie rodzaje narzędzi motywacyjnych związanych z poszczególnymi rodzajami potrzeb. Dlatego wiele firm skupia się na wyborze takich bodźców, które mogą zaspokoić podstawowe potrzeby każdego człowieka.
Według P. Druckera, podstawowym i najpopularniejszym narzędziem wpływającym na pracowników jest system nagradzania w organizacji. Jest to sprawdzony system, który zawsze okazuje się skuteczny. Każdy pracownik, wiedząc, że jego praca zostanie należycie doceniona, stara się wykonać swoje obowiązki jak najlepiej umie. To przyczynia się nie tylko do docenienia danej osoby, ale przede wszystkim zwiększa efektywność całej organizacji i pobudza jej rozwój. Dlatego motywacja odgrywa niezwykle ważną rolę, a wybór odpowiednich narzędzi do zachęcania pracowników do pracy jest kluczowy. Trudno jednak sformułować jednoznaczną procedurę postępowania kierownictwa wobec podwładnych, ponieważ musiałaby uwzględniać różnorodność indywidualnych postaw i zachowań pracowników.[3]
Aby skutecznie realizować technikę zarządzania poprzez motywację, jak sugeruje K. Perechuda, należy pamiętać przede wszystkim o dwóch niezwykle istotnych kwestiach[4]:
- podstawową potrzebą każdego człowieka jest bycie docenionym i zauważonym, dlatego każdy jest gotów zrobić wiele, aby ją zaspokoić;
- należy traktować podwładnych tak, jak samemu chciałoby się być traktowanym. Należy pamiętać, że wszyscy jesteśmy ludźmi i choć różnimy się wyglądem, mamy wspólny element, którym są uczucia.
Umiejętne stosowanie tej techniki może przynieść wiele korzyści dla firmy. Może również pozytywnie wpłynąć na jednostki, które czują się potrzebne i docenione przez innych, co sprawia, że pracują bardziej efektywnie i chętnie, wkładając w to więcej niż zwykle.
[1] K. Perechuda, op. cit., s. 62.
[2] A. K. Koźmiński, op. cit., s. 149.
[3] P. Drucker, Zarządzanie w czasach burzliwych, AE, Kraków 1995, s. 389-399.
[4] K. Perechuda, op. cit., s. 63-64.