Miesiąc: lipiec 2012

Rodzaje ryzyka

5/5 - (4 głosów)

Ryzyko techniczne dotyczy głównie zagrożeń wystąpienia awarii urządzeń i/lub sprzętu zmechanizowanego. Wielkość tego rodzaju ryzyka zależy od stopnia nowoczesności urządzeń, ich niezawodności, doskonałości konstrukcji, jakości materiałów, z których zostały wykonane oraz umiejętnej eksploatacji, w skład której wchodzi również odpowiednia polityka remontowa.

Ryzyko działalności badawczo-rozwojowej wynika przede wszystkim z tego, iż jest to działalność o charakterze unikatowym. Występuje tu ryzyko poznawcze, charakteryzujące głównie badania naukowe oraz ryzyko ekonomiczne, będące następstwem próby zastosowania praktycznego wyników badań naukowych. Skutki ryzyka działalności badawczo-rozwojowej można określić wykorzystując takie pojęcia ekonomiczne jak strata czy zysk.

Na ryzyko zagrożenia środowiska naturalnego składa się ryzyko wyczerpania się zasobów naturalnych oraz ryzyko zanieczyszczenia środowiska naturalnego.

Ryzyko ekonomicznego starzenia się produktów dotyczy głównie gałęzi przemysłu, w których postęp techniczny wykazuje dużą dynamikę zmian (np. przemysł komputerowy, samochodowy, elektrotechniczny) i po pewnym czasie występuje ryzyko niemożności sprzedania części produkcji zalegającej magazyny lub uzyskania „godziwej” ceny. W dobie występowania silnej konkurencji wytwarzanie wyrobów przestarzałych lub niskiej jakości nie daje firmie żadnych szans na utrzymanie się na rynku.

Ryzyko rynkowe polega na zmianach krzywych popytu i podaży sprzedawanych dóbr i usług, spowodowanych bezpośrednim oddziaływaniem konkurencji.

Ryzyko działalności handlowej[1] jest związane przede wszystkim z funkcjonowaniem rynku, a ponadto z tworzeniem i wdrażaniem innowacji technicznych, organizacyjnych i finansowych oraz ryzykiem związanym z przemieszczaniem towarów (ubytków, uszkodzeń, zaginięć).

Ryzyko bankowe jest ponoszone przez banki. Najczęściej jest to ryzyko finansowe.

Ryzyko giełdowe wynikające z zagrożenia niepowodzeniem (stratą) przy jednoczesnym nagromadzeniu szans na sukces (zysk). Ryzyko giełdowe jest ograniczane wszechstronną analizą przeprowadzaną na podstawie wiarygodnych źródeł informacji.

[1] J.M. Tulczyjew, Jak ograniczyć ryzyko transakcji handlowych?

Ochrona przed ryzykiem

5/5 - (4 głosów)

Współcześnie ochrona przed ryzykiem ustępuje podejściu zakładającemu świadome przyjmowanie ryzyka, wszakże podlegającego ocenie i wycenie. Jednakże są rodzaje ryzyka, takie jak np. ryzyko operacyjne, które w dobrze zarządzanej firmie jest maksymalnie ograniczane. Przyjmowane ryzyko, główne źródło zysku, ponoszone jest w obszarze właściwym dla przedmiotu działalności przedsiębiorcy (np. kredytowe w przypadku banku, biznesowe dla producenta). Nie zwalnia to jednak z obowiązku profesjonalnego zarządzania wszystkimi rodzajami ryzyka[1].

Z ryzykiem w zarządzaniu strategicznym wiążą się nierozerwalnie: ograniczona przewidywalność i potencjalne straty[2]. Szczególnie istotne w zarządzaniu strategicznym jest ryzyko związane z użytkowaniem coraz bardziej złożonych i zewnętrznie powiązanych systemów informatycznych. Wynikać ono może np. z niedostosowania oprogramowania do prowadzonej działalności, usterek lub niekontrolowanych cech oprogramowania, błędów lub świadomych działań ludzi, niedostatecznych procedur dostępu, awarii.

Ochrona przed ryzykiem jest jednym z kluczowych aspektów zarządzania strategicznego. Ryzyko występuje w każdej organizacji i może pochodzić z różnych źródeł, takich jak zmiany rynkowe, nieprzewidziane zdarzenia, problemy finansowe lub błędy w zarządzaniu. Dlatego ważne jest, aby menedżerowie podejmowali odpowiednie kroki w celu zminimalizowania ryzyka i zabezpieczenia organizacji przed niepożądanymi konsekwencjami.

Oto kilka sposobów, jakie menedżerowie mogą zastosować w celu ochrony organizacji przed ryzykiem w ramach zarządzania strategicznego:

  1. Analiza ryzyka: Menedżerowie powinni dokonać dokładnej analizy ryzyka i zidentyfikować potencjalne zagrożenia, takie jak problemy finansowe, zmiany rynkowe lub konkurencja. Następnie mogą opracować plan działania w celu zminimalizowania tych ryzyk lub przeciwdziałania im.
  2. Dywersyfikacja: Menedżerowie mogą zminimalizować ryzyko poprzez dywersyfikację działań organizacji, np. poprzez poszerzenie oferty produktów lub usług, czy też rozszerzenie działalności na nowe rynki. W ten sposób organizacja ma większą szansę na przetrwanie w przypadku zmian na rynku.
  3. Zarządzanie zasobami ludzkimi: Menedżerowie powinni zadbać o odpowiednie zarządzanie zasobami ludzkimi, takie jak szkolenie pracowników, motywowanie ich oraz zapewnienie im odpowiednich warunków pracy. Pracownicy, którzy czują się docenieni i mają dobre warunki pracy, są bardziej zaangażowani i skłonni do pracy na rzecz organizacji, co pomaga zminimalizować ryzyko wewnętrzne.
  4. Budżetowanie i planowanie finansowe: Menedżerowie powinni również zadbać o odpowiednie budżetowanie i planowanie finansowe organizacji, aby uniknąć problemów finansowych. W przypadku zmian na rynku lub nieprzewidzianych wydatków, organizacja powinna mieć odpowiednie środki finansowe, aby poradzić sobie z tymi wyzwaniami.
  5. Zarządzanie informacjami: Menedżerowie powinni dbać o właściwe zarządzanie informacjami w organizacji, aby uniknąć wycieku informacji lub ataków hakerskich. To może obejmować stosowanie odpowiednich narzędzi do ochrony informacji oraz edukowanie pracowników w zakresie cyberbezpieczeństwa.

Ochrona przed ryzykiem jest ważnym elementem zarządzania strategicznego i powinna być uwzględniona we wszystkich aspektach działalności organizacji. Dbanie o odpowiednie zarządzanie ryzykiem powinno być procesem ciągłym, który jest monitorowany i aktualizowany na bieżąco. Zarządzanie ryzykiem powinno być zintegrowane z procesem podejmowania decyzji w organizacji, aby umożliwić menedżerom podejmowanie świadomych decyzji, uwzględniających ryzyko i jego potencjalne skutki.

Istotnym elementem ochrony przed ryzykiem jest także przygotowanie planu awaryjnego, który pozwoli na szybką i skuteczną reakcję w przypadku wystąpienia niepożądanych zdarzeń. Plan awaryjny powinien zawierać szczegółowe procedury, które będą realizowane w razie wystąpienia różnych scenariuszy ryzyka, a także precyzyjne wskazówki dotyczące działań, jakie powinny być podjęte w przypadku wystąpienia danego zagrożenia.

Ostatecznie, ochrona przed ryzykiem powinna być integralną częścią strategii organizacji i powinna być podejmowana przez całą jej strukturę. Wszyscy pracownicy powinni mieć świadomość zagrożeń i podejmowanych działań, a także wiedzieć, jakie czynności mogą podjąć, aby przeciwdziałać ryzyku lub zgłosić jego wystąpienie. Ochrona przed ryzykiem powinna być procesem ciągłym, który jest monitorowany i aktualizowany na bieżąco, tak aby organizacja była gotowa na zmieniające się warunki rynkowe i społeczne, a także na wszelkie nieoczekiwane wyzwania.

[1] J. Stoner, R. Freeman, D. Gilbert, Kierowanie, Op. Cit., s. 246-247

[2] J. Kekin, Zarządzanie …, Op. Cit., s. 57

Ryzyko w zarządzaniu strategicznym

5/5 - (5 głosów)

W zarządzaniu strategicznym na każdym kroku występuje niepewność i ryzyko. Konsekwentne i systematyczne kontrolowanie ryzyka wynikającego ze zjawisk, których dziś nie można dokładnie przewidzieć, oraz pomiar jego wpływu na wyniki przedsiębiorstwa może zadecydować o jego sukcesie.

Ryzyko jest nieodłączną cechą towarzyszącą prowadzeniu działalności gospodarczej, przy czym staje się ono wyższe w krajach o niestabilnej sytuacji ekonomicznej, społecznej i politycznej. Silna konkurencja, niestabilność i wciąż zmieniające się warunki sprawiają, że każde przedsięwzięcie nosi w sobie zalążek ryzyka, zwłaszcza w burzliwym otoczeniu.

Umiejętność zarządzania ryzykiem stała się w ostatnich latach kluczowym kryterium decydującym o pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw na rynku i o ich zdolności do rozwoju. Globalizacja rynków, zanikanie granic państwowych, postęp technologii, w tym w szczególności technologii informacyjnej, zaostrzyły warunki konkurencji i uświadomiły znaczenie różnego rodzaju ryzyk, wynikających głównie z wcześniej nie doświadczanej w takim stopniu niepewności rynkowej[1].

Zidentyfikowano wiele różnych typów ryzyka i korelacji między nimi, dostrzeżono skalę migracji ryzyka na zintegrowanych rynkach. Zacieranie się granic między rynkami finansowymi i innymi obszarami działalności gospodarczej – zarówno w ich segmentach produktowych jak i geograficznych – zmniejsza ostrość różnic między typami ryzyka. Utrudnia ich precyzyjny opis i ścisłość definiowania. Czyni także nieaktualnym proste przypisywanie określonych ryzyk danemu sektorowi działalności gospodarczej. Mimo zatem wyróżnianie ryzyka specyficznego np. dla instytucji kredytowych, jego elementy odgrywają istotną rolę w działalności innych sektorów. Ryzyko kredytowe, rynkowe, czy płynności są istotnymi czynnikami zarządzania przedsiębiorstw i stawiają przed ich kadrą zarządzającą wymagania w zakresie kompetencji i stosowanej metodologii pomiaru i zabezpieczania się przed ryzykiem o podobnym charakterze jak w instytucjach bankowych[2].

Ryzyko w zarządzaniu strategicznym jest nieodłącznym elementem każdej decyzji i działań podejmowanych przez organizację. Rozumiane jako prawdopodobieństwo wystąpienia nieoczekiwanego zdarzenia, które może wpłynąć na osiągnięcie celów organizacji, ryzyko ma zarówno charakter negatywny, jak i pozytywny. W kontekście zarządzania strategicznego ryzyko dotyczy nie tylko potencjalnych zagrożeń, ale także szans, które mogą się pojawić w przyszłości.

Podczas planowania strategicznego organizacje muszą dokładnie rozważyć wszystkie potencjalne ryzyka związane z wybraną strategią. Obejmuje to analizę ryzyka rynkowego, operacyjnego, finansowego, czy też związanego z reputacją. Właściwa ocena ryzyka pozwala organizacji na lepsze przygotowanie się do ewentualnych problemów, ale także na lepsze wykorzystanie szans, które mogą się pojawić.

Jednym z kluczowych elementów zarządzania ryzykiem w strategii jest identyfikacja potencjalnych zagrożeń i określenie ich wpływu na organizację. Następnie konieczne jest opracowanie planu zarządzania tymi ryzykami, który określa, jakie działania zostaną podjęte w celu ich minimalizacji, uniknięcia lub wykorzystania.

Ważne jest również monitorowanie i ocena ryzyka na bieżąco. Otoczenie biznesowe jest dynamiczne i zmienia się w sposób nieprzewidywalny. Dlatego organizacje muszą być elastyczne i gotowe do dostosowywania swojej strategii w odpowiedzi na pojawiające się ryzyka. Regularne przeglądy strategiczne i ocena ryzyka są kluczowe, aby zapewnić, że organizacja jest na bieżąco z otoczeniem i jest w stanie odpowiednio zareagować na pojawiające się zagrożenia i szanse.

Należy także pamiętać, że zarządzanie ryzykiem nie polega na jego całkowitym eliminowaniu. Każda decyzja strategiczna wiąże się z pewnym poziomem niepewności. Dążenie do całkowitej eliminacji ryzyka może spowodować utratę potencjalnych szans i ograniczyć zdolność organizacji do innowacji. Kluczem jest zatem znalezienie odpowiedniego bilansu pomiędzy akceptacją pewnego poziomu ryzyka a dążeniem do osiągnięcia strategicznych celów organizacji.

Podsumowując, ryzyko jest nieodłącznym elementem zarządzania strategicznego. Właściwe rozpoznanie, ocena i zarządzanie ryzykiem pozwala organizacjom lepiej przygotować się na przyszłość, wykorzystując szanse i minimalizując potencjalne zagrożenia.

[1] A. Lech, Zarządzanie ryzykiem kluczem do stabilizacji pozycji każdej firmy na rynku

[2] M. G. Lusztyn, Value at Risk – zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie

Zmiany w otoczeniu przedsiębiorstwa

5/5 - (3 głosów)

Dzisiejsze otoczenie uważa się za burzliwe, trudne do eksploracji. Pojawiają się w nim nowe, trudne do rozwiązania, nieznane problemy, nieprzewidywalne przez zarządzających organizacjami[1]. Zmiany jakie w nim zachodzą można scharakteryzować następująco:

–        rośnie złożoność środowiska i rynku a ryzyko występuje wszędzie, w każdej dziedzinie działalności, przy czym rozkłada się ono różnie w zależności od branży i charakteru firmy;

–        zwiększa się trudność programowania przyszłości; wszelkie długofalowe strategie w przemyśle stają się niebezpieczne, ponieważ zmuszają do zgadywania czego klient będzie chciał w przyszłości;

–        rośnie liczba czynników (zmiennych) decydujących o sukcesie firmy, trudniejsza staje się budowa wyróżniających ją umiejętności  i elastyczności działania zintegrowanego z potrzebami odbiorców;

–        następuje szybka dezaktualizacja nawet najlepiej opracowanych planów, wzrasta liczba możliwych rozwiązań i rosną koszty błędów  w ocenie perspektywicznych korzyści;

–        zwiększa się liczba krajowych i zagranicznych czynników mających wpływ na zachowanie i rozwój przedsiębiorstwa, przybiera na sile konkurencja ze strony tzw. krajów nowo uprzemysłowionych;

–        zmniejsza się okres, na jaki można planować, z jakikolwiek przynajmniej stopniem pewności, a kluczem do sukcesu staje się odbieranie świeżych impulsów z rynku i ich jak najszybsza realizacja[2];

–        zwiększają się wymagania co do jakości oraz terminowości dostaw i usług serwisowych, spada atrakcyjność innowacji, co powoduje, że jedynym sposobem zachowania dobrej pozycji na rynku jest utrzymanie wysokiego współczynnika innowacyjności[3];

–        znacznie skraca się czas przenoszenia, opracowania i przechowywania informacji, spada ich wartość i użyteczność dla przedsiębiorstwa, a  jednocześnie rosną koszty ich pozyskiwania; przepływy i wymiana informacji stają się głównym czynnikiem wytwórczości;

–        rośnie znaczenie wiedzy; staje się ona najbardziej wszechstronnym ze wszystkich zasobów, które pozwalają tworzyć bogactwo, a w związku z tym niepomiernie wzrasta jej wartość jako czynnika kreacji i zwiększania konkurencyjności;

–        następuje przyspieszenie tempa przesuwania się produkcji z branż pracochłonnych do tych dziedzin wytwórczości, które opierają się na  nowoczesnej wiedzy (sterowanie komputerowe, korzystanie z nowych, mniej kosztownych materiałów, niskie koszty zużycia energii i transportu itp.), a więc do tzw. dziedzin wysokiego intelektualizowania;

–        następuje wycofywanie się przedsiębiorstw ze stagnacyjnych rynków i produktów o niskiej wartości dodanej i niskiej rentowności i przechodzenie na szybko rosnące rynki i produkty o wysokiej wartości dodanej i wysokiej rentowności. Rośnie zwłaszcza znaczenie sektora usług wymagających wysokich kwalifikacji, jak usług finansowych, inżynierskich, menedżerskich, konsultingowych itp.

–        zwiększa się liczba osób wykształconych, co wymaga tworzenia odpowiednich warunków dla doskonalenia zawodowego i rozwoju pracowników oraz wzbogacania systemów pracy o wartości intelektualne i funkcje autonomiczne[4];

–        rośnie zainteresowanie społeczeństwa problemami ekologii i humanistycznymi, co powoduje większy nacisk na etyczne i humanistyczne aspekty działalności gospodarczej przedsiębiorstw[5];

–        postępuje proces demokratyzacji życia i rośnie niepewność i zmienność systemu społecznego, co powoduje zachwianie jego równowagi wywołanej zmianami (poczucie niepewności zatrudnienia, konieczność rekwalifikacji itp.), nasila powstawanie konfliktów, co utrudnia procesy integracji społecznej;

–        coraz bardziej wyłania się globalna gospodarka („nowy globalny świat”), w której zaczyna dominować techniczno-ekonomiczna walka konkurencyjna, będąca główną siłą napędową rozwoju, a podmioty w niej dominujące starają się narzucić jednostkom, grupom a nawet społeczeństwu swoje wizje, wybory i sposoby działania;

–        postępuje wirtualizacja organizacji opierająca się na procesowo zorientowanej sieci komunikacyjno-informatycznej, sprawniejsza i mniej kosztowna od organizacji tradycyjnej i stwarzająca duże możliwości w zakresie konkurowania[6].

[1] B. Wawrzyniak, Zrozumieć współczesne przedsiębiorstwo, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania, Warszawa 1996, s. 20 – 27

[2] J. Stoner, R. Freeman, D. Gilbert, Kierowanie, PWE, Warszawa 2001, s. 263

[3] J. Penc, Innowacje i zmiany …, Op. Cit., s. 26

[4] Ch. Magie, J. L. Muller, Walka z czasem, Poltext, Warszawa 1995, s. 5

[5] J. Penc, Zarządzanie w praktyce, Infor, Warszawa 1998, s. 24

[6] J. Penc, Kreatywne kierowanie, Placet, Warszawa 2000, s. 307

Otoczenie przedsiębiorstwa

5/5 - (4 głosów)

Otoczenie przedsiębiorstwa w zarządzaniu strategicznym to otoczenie burzliwe (turbulentne). Otoczenie to charakteryzuje się ścisłymi współzależnościami i bardzo szybkimi zmianami, przy czym zmiany te są trudne do przewidzenia, jest ich dużo, a zaburzenia powodowane nimi są wielostronne. Często występują one równocześnie w kilku sferach działania firmy i mają charakter kumulatywny (jedne powodują przyspieszenie drugich). Typowe cechy takiego otoczenia to: ciągle zmieniający się układ konkurentów i wkraczanie na rynek dużych przedsiębiorstw, ciągłe zmiany wyrobów i usług, innowacje techniczne zasadniczo zmieniające technologię wytwarzania, tak że poprzednia staje się przestarzała, gwałtowne zmiany społeczne, zmiany w skali wartości i zachowaniu dużych grup obywateli, nie dające się przewidzieć działania władz państwowych dotyczące tworzenia ram i warunków dla działania różnych organizacji[1].

Firmy działające w takim otoczeniu muszą być otwarte na jego wpływy[2]. Muszą posiadać otwarte systemy łączności i monitorowania oraz innowacyjne formy organizacji. Kierownictwo musi je widzieć nie jako wąski, zamknięty system właścicieli, kierowników i pracowników, lecz jako część systemu otwartego obejmującego również dostawców, odbiorców, konkurentów, administrację państwową i lokalną, a także wiele innych grup działania. Firmy muszą więc mieć struktury nowoczesne i podejmować działania wymagające dużego zróżnicowania i elastyczności.

Takie otoczenie niezwykle skutecznie utrudnia utrzymanie się w biznesie i podejmowanie racjonalnych decyzji zmieniających zagrożenia w szanse, wniesienia nowego wkładu w rozwój firmy. Stawia ono przed menedżerami kształtującymi biznes jutra wyjątkowo trudne zadanie. Wskazuje na to wyraźnie „guru” amerykańskiego zarządzania Peter F, Drucker.  „Bo jedno jest pewne – pisze Drucker – menedżerom przyjdzie pracować i zdobywać się na osiągnięcia w czasach burzliwych. A w czasach burzliwych główne zadanie zarządu polega na tym, by zapewnić instytucji zdolność przetrwania, zapewnić jej strukturalną siłę i zdrowie, zdolność do znoszenia ciosów, zdolność adaptacji wobec nagłych zmian i wykorzystania nowych możliwości”[3].

Otoczenie przedsiębiorstwa to zewnętrzne czynniki, które wpływają na działalność firmy i jej wyniki. Otoczenie przedsiębiorstwa jest ważnym czynnikiem, który może wpłynąć na sukces lub porażkę firmy. Wpływ otoczenia na przedsiębiorstwo może być pozytywny lub negatywny, a zależy on od wielu czynników, takich jak kultura społeczna, polityka państwa, przemysł, rynek oraz konkurencja.

Jednym z kluczowych czynników otoczenia przedsiębiorstwa jest kultura społeczna. Wpływ kultury na działalność przedsiębiorstwa jest szczególnie ważny w przypadku firm, które prowadzą działalność w innych krajach lub w różnych środowiskach kulturowych. Kultura może wpłynąć na podejście klientów, preferencje konsumenckie, oczekiwania pracowników, a także na styl zarządzania w firmie.

Polityka państwa to kolejny czynnik otoczenia, który może wpłynąć na działalność przedsiębiorstwa. Przepisy prawne, regulacje, podatki, dotacje oraz polityka rządu dotycząca inwestycji i rozwoju gospodarczego, są ważnymi czynnikami, które wpływają na działalność przedsiębiorstwa.

Przemysł i rynek to kolejne czynniki, które wpływają na działalność przedsiębiorstwa. Wymagania rynku, preferencje klientów, trend produktowy, a także zmieniająca się konkurencja są kluczowe dla firmy i mogą mieć wpływ na jej wyniki. Przemysł, w którym firma działa, także ma wpływ na jej wyniki, ponieważ wpływa na konkurencyjność firmy na rynku oraz na oczekiwania klientów.

Konkurencja to kluczowy czynnik otoczenia przedsiębiorstwa. Konkurencja może wpłynąć na ceny produktów, jakość produktów, strategie marketingowe, a także na rozwój innowacyjnych rozwiązań. Firmy muszą być w stanie konkurować z innymi firmami na rynku, aby odnieść sukces.

Otoczenie przedsiębiorstwa to kluczowy czynnik wpływający na wyniki firmy. Wpływ otoczenia na przedsiębiorstwo zależy od wielu czynników, takich jak kultura społeczna, polityka państwa, przemysł, rynek oraz konkurencja. Firmy muszą być w stanie dostosować się do zmieniającego się otoczenia, aby odnieść sukces. Dlatego też, przedsiębiorstwa muszą prowadzić systematyczną analizę otoczenia i podejmować odpowiednie decyzje, aby zminimalizować negatywny wpływ czynników zewnętrznych oraz wykorzystać możliwości, jakie daje otoczenie.

Analiza SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) jest jedną z najpopularniejszych metod analizy otoczenia przedsiębiorstwa. Metoda ta pozwala na zidentyfikowanie mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa, jak również szans i zagrożeń wynikających z otoczenia zewnętrznego. Dzięki tej analizie firma może skutecznie wykorzystać swoje mocne strony, poprawić swoje słabe strony, wykorzystać możliwości, jakie daje otoczenie oraz minimalizować zagrożenia, jakie mogą wpłynąć na jej wyniki.

Innym narzędziem analizy otoczenia jest analiza PESTEL (Political, Economic, Social, Technological, Environmental, Legal), która pozwala na identyfikację kluczowych czynników otoczenia przedsiębiorstwa w sześciu obszarach: politycznym, ekonomicznym, społecznym, technologicznym, środowiskowym i prawnych. Dzięki tej analizie firma może dostosować swoją strategię do zmieniającego się otoczenia i wykorzystać szanse, jakie daje rynkowy kontekst.

Warto również zauważyć, że otoczenie przedsiębiorstwa może mieć wpływ na decyzje strategiczne firmy. Przykładem może być wprowadzenie innowacyjnego produktu, który ma szanse odnieść sukces na rynku, ale wiąże się z ryzykiem inwestycyjnym. Innym przykładem może być decyzja o zmianie lokalizacji firmy, co może wiązać się z kosztami i stratą dotychczasowych klientów.

Podsumowując, otoczenie przedsiębiorstwa to ważny czynnik wpływający na działalność firmy i jej wyniki. Kluczowe czynniki otoczenia to kultura społeczna, polityka państwa, przemysł, rynek oraz konkurencja. Analiza otoczenia jest kluczowa dla firm, ponieważ pozwala na dostosowanie strategii firmy do zmieniającego się otoczenia i wykorzystanie szans, jakie daje rynkowy kontekst.

[1] J. Penc, Innowacje i zmiany w firmie, Placet, Warszawa 1999, s. 24

[2] R. Griffin, podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa 1996, s. 101 – 102

[3] P.F.Drucker, Zarządzanie w czasach burzliwych”, Akademia Ekonomiczna, Kraków 1995, s. 9